Można z nich wróżyć. Oczywiście o stanie zdrowia. Umożliwiają chwytanie drobnych przedmiotów, rozwiązywanie supełków. W powszechnej opinii stanowią wizytówkę człowieka.
Nie powinno dziwić, że krzepkość organizmu można wyczytać z paznokci. Dlaczego? Paznokcie, ta stwardniała płytka pokrywająca końcowy odcinek każdego palca, jest głównie zbudowana z keratyny. Oprócz tego białka (w blaszce osiągającej grubość 0,5-0,7 mm) znajdują się także takie pierwiastki jak siarka, wapń, fosfor, żelazo, arsen. Składem chemicznym paznokcie przypominają włosy.
W głąb paznokcia – jak jest zbudowany?
Potocznie paznokciem określa się samą płytkę. A to nie cała tajemnica! Cała jednostka paznokciowa składa się z:
Korzenia (macierzy) – silnie unerwionej i unaczynionej części znajdującej się u nasady paznokcia, tj. na końcu palca. To w nim powstają przezroczyste i przylegające do siebie komórki, z których formuje się blaszka. Uszkodzenie macierzy może na zawsze zdeformować osłonkę.
Łożyska – to na nim osadzona jest zrogowaciała osłona. Z unaczynionego łożyska blaszka pobiera substancje odżywcze. Sama płytka nie posiada naczyń krwionośnych ani komórek nerwowych.
Obłączki (lunuli, łąkotki), czyli białego półksiężycowego pola u nasady płytki. Stanowi łącznik między macierzą (korzeniem), której jest końcowym elementem, i płytką. W przeciwieństwie do tej ostatniej tworzą go jednak żywe komórki. Zwykle znajduje się tylko na kciuku, choć może występować także na innych palcach.
Wałów bocznych i tylnego, czyli fałdów skóry okalających płytkę. Ich zadaniem jest ochrona blaszki przed urazami mechanicznymi.
Skórki i obrąbka naskórkowego, czyli delikatnego zgrubienia skórnego przy nasadzie paznokcia otaczającego obłączek.
Płytki paznokciowej. Powstaje z nabłonka, z którego wydzielają się martwe komórki, a następnie zlewają. Później blaszka przesuwa się po łożysku ku końcowi palca. Jej kształt zależy od zawartości witamin w diecie. W płytce wyróżnić można warstwę górną i dolną, które różnią się układem komórek, twardością i szybkością rozrastania się. U każdego struktura tych powłok jest inna, więc ich analiza może służyć identyfikacji osób.
Brzegu wolnego – części płytki wystająca poza podłoże, czyli palec (fragment niepołączony z łożyskiem).
Obrąbka naskórkowego podpaznokciowego – tkanki zlokalizowanej pod wolnym brzegiem. Zapobiega przenikaniu drobnoustrojów do łożyska i tym samym chroni je przed infekcją.
Paznokieć zdrowy i chory w liczbach, czyli jak szybko rośnie, odrasta…
Paznokieć rośnie w tempie 2-5 mm na miesiąc. W ciągu doby przybywa go średnio o 0,12 mm. Odtworzenie całkowicie utraconej blaszki zajmuje ok. 150 dni! (w przypadku palca u nogi – dwa razy dłużej ze względu na większą grubość powłoki).
Przyrost płytki uzależniony jest od:
wieku organizmu – po 30. roku życia następuje wolniejszy wzrost,
pory roku – zwykle latem, gdy ekspozycja na promienie słoneczne jest większa, a samo promieniowanie UV bardziej intensywne, osłonka rośnie szybciej,
stanu zdrowia – przykładowo stany zapalne w okolicach paznokcia, niedobory żywieniowe, zaburzenia krążenia (z krwią dostarczany jest do płytki pokarm) mogą go spowolnić.
Paznokcie u rąk rosną dwa razy szybciej od tych u nóg. Różnice występują również między samymi palcami – najszybciej przyrasta blaszka na palcu środkowym, najwolniej – na kciuku.
Zdrowy paznokieć jest twardy, ale jednocześnie giętki i ma lekko różowe zabarwienie. Jak sprawdzić, czy osłonka znajduje się w dobrym stanie? Wiele można dowiedzieć się z jej wyglądu. Paznokieć w dobrej kondycji jest gładki, nie ma bez zagłębień ani bruzd. Jeśli uciśniemy go tak, że zblednie, a po chwili uwolnimy ucisk, to różowy kolor powinien wrócić po kilku sekundach.
Niby niepozorny, a jaki ważny! – funkcje
Maluśkie, że aż wydają się zbędne. W praktyce wygląda to zupełnie inaczej.
Przede wszystkim ochraniają opuszki palców przed urazami. Poprawiają zdolności manipulacyjne dłoni, czyli np. pozwalają chwycić drobne przedmioty, rozwiązać supeł, obrać niektóre owoce ze skórki. Dzięki nim ruchy palców są precyzyjniejsze, a same palce – bardziej wrażliwe na dotyk.
Ze stanu paznokci można wyczytać informacje o chorobach skóry, niedoborach żywieniowych, wrażliwości na detergenty i inne substancje.
Wygląd paznokci ma znaczenie estetyczne. Na tej podstawie wiele osób, zwłaszcza kobiety, oceniają charakter, gust, wyczucie smaku oraz podejście do zasad higieny, pielęgnacji ciała i dbałości o wygląd.