Tablica motywacyjna
Wychowanie dzieci nie jest łatwe i w jego toku można napotkać wiele wyzwań i trudności. W związku z tym rodzice stosują całą masę metod i sposobów, aby wykształcić u swoich pociech pożądane cechy, skłonić do poprawnego zachowania czy odzwyczaić od złych nawyków. Dzieci to nie maszyny i na ogół nie będą dobrze reagować na zwykłe strofowanie czy wydawanie poleceń. Tablica motywacyjna to narzędzie wychowawcze, które może ułatwić współpracę z nimi i oszczędzić wiele kłótni i konfliktów.
Jak powinna wyglądać taka tablica?
Tablice motywacyjne mogą się nieco różnić w zależności między innymi od wieku dziecka, ale w większości przypadków wyglądają podobnie. Rodzice mogą je przygotować samodzielnie lub ściągnąć gotowe wzory z Internetu. Zazwyczaj występują one w formie tabel, które w pionowym szeregu mają pożądane zachowania, cechy i umiejętności, a w poziomym – dni tygodnia. W wolne pola wkleja się buźki, kwiatki, zwierzątka, gwiazdki czy cokolwiek innego, co mogłoby symbolizować dobry rezultat. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodać do listy także czynności zabronione i nagradzać za nie wykonywanie ich. Występuje pełna dowolność, zaleca się jednak, aby tablica była kolorowa i atrakcyjnie wizualna. Zawsze można również poprosić dziecko o pomoc przy jej dekorowaniu.
Dla jakich dzieci przeznaczone są tablice motywacyjne?
Zaleca się je przede wszystkim dla dzieci w wieku od 3 do 8 lat, chociaż można trochę naginać te ramy. Nie ma sensu zaczynać pracy z tablicą, jeśli dziecko ewidentnie wciąż jest za mało świadome swoich czynów, żeby zrozumieć zasady jej działania i stosować się do nich. Tablica motywacyjna może być szczególnie dobrym narzędziem do pracy z problemowym dzieckiem, które nie chce wypełniać poleceń i reaguje agresywnie na polecenia rodziców. Wizja gratyfikacji, czy to przez ten pozornie błahy „wesoły uśmieszek” czy przez konkretną nagrodę może być tym, co skłoni dziecko do poprawnego zachowania. Nie należy jednak przesadzić i sprawić, aby dziecko za każdą czynność oczekiwało jakiejś formy kompensacji. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wykorzystać ją także przy wychowywaniu dzieci grzecznych. W ten sposób możemy dodatkowo umocnić u nich wszelkie pozytywne cechy i zachowania, jednocześnie mając możliwość szybkiej reakcji, gdyby zaczęło dziać się coś niepożądanego.
Od czego zacząć pracę z tablicą?
Przede wszystkim wszelkie reguły i zasady należy najpierw omówić z dzieckiem i upewnić się, że wszystko zostało całkowicie zrozumiane i przyjęte do wiadomości. Zwłaszcza z młodszymi pociechami trzeba być cierpliwym i zdawać sobie sprawę, że początki mogą być trudne. Nie powinno się karać dziecka za to, że potrzebuje czasu na przystosowanie się do nowych okoliczności. Zadania powinny być proste do spełnienia i nie wymagać od dziecka zbyt dużo. Należy je przystosować do wieku i indywidualnych możliwości, a zaczynać najlepiej skromnie i dodawać więcej z czasem.
Nagrody za dobre zachowanie
Nagrodą natychmiastową powinna być „wesoła buźka” czy inny ustalony symbol. Jednak warto także wymyślić dla dziecka dodatkowe zachęty i nagrody, na przykład w przypadku otrzymania w danym tygodniu samych pozytywnych znaczków. Nie muszą one być bardzo rozbudowane – wystarczy nawet drobny upominek czy ulubiona przekąska. Można także w ten sposób skłaniać dziecko do aktywności, na przykład nagradzając je wyjściem na rolki czy na basen. Możliwości jest nieskończenie wiele. Potencjalna gratyfikacja motywuje nie tylko dzieci, ale też dorosłych. Jest to sprawdzona metoda, która ma duże prawdopodobieństwo wywołania pozytywnych efektów, chociaż nie od razu.
Co ze złymi uczynkami?
Niektórzy radzą także stosowanie „złych buziek”, ale może mieć to efekt odwrotny do zamierzonego. Dziecko może poczuć się sfrustrowane i odnieść wrażenie, że po co ma coś robić, skoro różni się na przykład tylko kolor naklejki. Jeśli nie ma kar, a jedynie nagrody, pociecha odczuwa większą motywację i lepiej się czuje, kiedy osiąga sukces i zostaje jej przyznana upragniona naklejka. Zamiast stosowania wyznaczników negatywnych lepiej jest, tak jak to już zostało wcześniej wspomniane, nagradzać za nie popełnianie złych uczynków, na przykład nie kłócenie się z rodzeństwem. To wywołuje znacznie lepszy efekt.
Rozwiązania dla starszych dzieci
Kiedy dziecko podrośnie, nie trzeba całkowicie zrezygnować ze sprawdzonego systemu. Wystarczy tak go zmodyfikować, że może działać nawet u nastolatków. Dalej można tworzyć tabele, a zamiast symboli przydzielać punkty, które później będzie można wymienić na przykład na wyjście do kina, na koncert czy nową grę. Uczy to nie tylko odpowiedzialności, ale także przedsiębiorczości i tego, że w życiu niczego nie ma za darmo i na wszystko trzeba sobie w jakiś sposób zapracować.
Czy warto stworzyć taką tablicę?
Każde dziecko jest trochę inne i nie można z całą pewnością przewidzieć, co na nie zadziała. Warto jednak spróbować, ponieważ tablice motywacyjne mają bardzo dużą potwierdzoną skuteczność. Jeśli nie zadziałają, można z nich bez problemu zrezygnować. Warto jednak nie zniechęcać się zbyt szybko, ponieważ może chwilę potrwać, zanim tablica rzeczywiście zacznie przynosić skutki.